Topraksız Tarımın Tarihi

Topraksız yetiştiricilik; M.Ö. Eski romalı ve yunanlıların Mısır, Çin, Babil ve Hindistan’da ; hıyar, karpuz ve diğer sebzeleri kumlu nehir yatağında (agregat kültürü) yetiştirmek için çözülmüş gübre kullanmasıyla başlamıştır. Bu sistem daha sonraları, ‘nehir yatağı yetiştiriciliği’ şeklinde adlandırılmıştır. Sistem, bitki fizyologlarının deneme amacıyla özel bitki yetiştirmeye başladığı dönemde besin kültürü (nutriculture) adını almıştır. Ardından, su kültürü, çözelti kültürü, çakıl kültürü gibi değişik isimler kullanılarak tanımlanmıştır. Topraksız yetiştiriciliğin gelişim tarihçesi aşağıda verilmiştir:

M.Ö. Arabistan, Babil, Çin, Mısır, Hindistan ve perslerde yaz boyunca nehir yataklarında kavun ve diğer sebze yetiştiriciliği için kompost/gübre çözeltisi kullanımı
1452 Bitkiler için gerekli mineraller tespit edildi (Leonardo de Vinci/ Fransa)
1666 Cam viyollerde su içinde bitki yetiştiriciliği (Robert Boyle / İrlanda)
1699 İyon değişimi ile besin absorbsiyonu ( Woodword / İngiltere)
1804 Bitki besleme çalışmaları (Nicholas de Saussere / Fransa)
1850 Kum, kuartz, aktif kömür kültürü (Jean Baussingault/ Fransa)
1860 Su / çözelti kültürü (Sachs ve Knop / Almanya)
1920 Besin çözeltisi formülasyonları (Hoagland/ ABD)
1940 Agregatlar ile durgun hidroponik (Gericke/ ABD)
1945 Besi kültürü (Nutriculture) çalışmaları (Withers ve Withers /ABD)
1960 Besleyici film tekniği (Alan Cooper / İngiltere)
1965 Damla sulama tekniği ( Cornell üni. /ABD)
1970 Aeroponik ( Massantini /İtalya)
1970 Kayayünü (Rockwool) tekniği (Hanger /Danimarka)
1975 Akıcı hidroponik /Farnworth /ABD)
1980 Raceway (Ark) hidroponik (Derin akış tekniği)
1980 Dünyada çok sayıda otomatik ve bilgisayarlı hidroponik çiftliklerinin kurulması
1990 Avustralya, Japonya, Singapur ve Tayvan’ da ev hidroponik sistemleri popüler olmuştur.
1992 Hidroponik tekniklerinin sınıflandırılması ( Mallick / Singapur)

Dünya üzerinde değişik topraksız yetiştiricilik sistemleriyle bitki yetiştirilmesine karşılık, konuyla ilgili önemli araştırmalar 1920 lerde başlamıştır. Ticari topraksız yetiştiricilik sistemlerinin kurulmasına 1940 larda başlanmış ve 1960 larda bu sistemler pazarlanmaya başlanmıştır. Günümüzde dünyanın çoğu bölgesinde çok sayıda ticari hidroponik çiftlikleri bulunmaktadır. Devlet araştırma enstitüleri dışında çok sayıda küçük ve çok uluslu büyük şirketler; Avustralya, Belçika, Danimarka, Hollanda, Japonya, Tayvan ve Amerika’ da bu ticari teknolojiye yatırım yapmaktadır. Günümüzde hidroponik, besin çözeltisi kullanılan yetiştirme yöntemlerinin kullanılan standart bir isimdir. Seralarda yaygınlaşmasının nedeni Bitki yetiştirme ortamı olarak ilk akla gelen topraktır. Ancak özellikle sera yetiştiriliciğinde topraktan kaynaklanan sorunların boyutları,aşağıda açıklanan nedenler ile oldukça büyüktür. Seralarda yetiştiriciliği ekonomik olan bitki türü sayısı azdır. Ayrıca üreticiler yetiştirme ve pazarlama sorunlarından çekindikleri için alışık oldukları türleri yetiştirmeyi tercih etmektedir. Sonuçta aynı toprakta üst üste aynı bitki türü yetiştirilmektedir. Bu durum toprak yorgunluğuna ve toprakta hastalık etmenleri ve nematodları artışına neden olmaktadır. Sera toprakları, örtü altında olduğundan yağmur ve don gibi iklim olaylarının etkisi ile hastalık etmenleri ve zararlıların yok edilme şansına sahip değildir. Ayırca yağmurlar yolu ile toprağın yıkanamaması tuz içeriğinin yükselmesine yol açmaktadır. Sera toprakları sürekli uygun sıcaklık ve nemde tutulduğundan ve yeterince havalanmadığından hastalık ve zararlıların üremesine çok uygundur. Sera topraklarının sağlıklı bir üretim için 4-5 yılda bir değiştirilmesi önerilmektedir. Ancak bir dekar seranın 20cm derinliğindeki kısmının değiştirilmesi düşünüldüğünde bile 200m³ toprağa gereksinim vardır ki bu kadar toprağı bulmak ve taşıtmak olanaksızdır. Topraksız tarım,sözünü ettiğimiz bu nedenlerden dolayı dünyanın değişik ülkelerinde seracılar tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.